Budowa i działanie sprzęgła motocykla

         Sprzęgło służy do płynnego rozłączania i załączania silniaka z mechanizmami przeniesienia napędu. Umieszczone jest przeważnie na właku sprzęgłowym skrzyni biegów lub na czopie wału korbowego, tylko w nielicznych przypadkach sprzęgło montowane jest na tylnym kole.

Wielotarczowe sprzęgło mokre osadzone jest na wałku wejściowym skrzyni biegów  [„Poradnik Motocyklisty” Rafał Dmowski]

Z reguły motocykle mają sprzęgła cierne, wielotarczowe, mechaniczne, sterowane ręcznie lub automatycznie. Przeważnie, są to sprzęgła mokre, czyli pracują w kąpieli olejowej. Dużo rzadziej spotyka się sprzęgła suche – głównie w silnikach umieszczonych wzdłużnie (wał korbowy wzdłuż motocykla). Budowę sprzęgła przedstawia poniższy rysunek. 

Budowa sprzęgła wielotarczowego: 

1 – podkładka oporowa, 2 – koszyk igiełek, 3 – bieżnia, 4 – kosz sprzęgłowy,

5,9 – podkładka, 6 – zabierak, 7 – tarcze cierne, 8 – tarcze ślizgowe, 10 – nakrętka,
11- końcówka popychacza, 13 – tarcza sprężyn, 14 – sprężyna, 15 – śruba
 z podkładką [ Świat Motocykli: 1/2005 „Pogromca łańcucha?” Dariusz Dobosz]  

           Włączanie i rozłączanie sprzęgła jest realizowane za pomocą dźwigni umieszczonej po lewej stronie kierownicy, która działa za pośrednictwem cięgna na mechanizm wyłączania. Mechanizm ten, to dźwignia lub przekładnia ślimakowa współpracująca z popychaczem prętowym. Sprzęgło jest włączone, gdy tarcze cierne zaciśnięte są między tarczami dociskowymi. Ściskanie tarcz powodują sprężyny, zwykle śrubowe pracujące na ściskanie, rzadziej tarczowe lub śrubowe pracujące na rozciąganie. Ściskanie sprężyn powodowane jest z kolei wciśnięciem dźwigni sprzęgła, dzięki czemu powstaje luz między tarczami ciernymi połączonymi przeważnie z koszem sprzęgła, a tarczami dociskowymi osadzonymi na zbieraku sprzęgła. Powstały luz  powoduje zmniejszenie siły tarcia odpowiedzialnej za przenoszenie napędu.

Mechanizm sterujący pracą popychacza wyłączającego sprzęgło: 
1 – nakrętka, 2 – śruba regulacyjna z podkładką, 3,4,5,6 – mechanizm kulkowy,
7 – zawleczka, 8 – sprężyna, 9 – popychacz sprzęgła, 10 – kulka dzieląca elementy
popychacza sprzęgła

[ http://www.0300.gr/el/newsdetail.php?id=224] 

Budowa dźwigni uruchamiająca sprzęgło.

Czynniki mające wpływ na działanie sprzęgła to głównie siła sprężyn dociskowych i stan tarcz ciernych, a zwłaszcza ich grubość i współczynnik tarcia materiału. Ponadto, zużywające się współpracujące powierzchnie kosza i zbieraka, oraz nadmierne bicie tarcz i luzy w łożysku sprzęgła.

       Bardzo ważną rolę odgrywa w motocyklu bezpieczeństwo, dlatego konstruktorzy zaproponowali „bezpieczne” sprzęgło. Podczas jazdy, przy zbyt gwałtownej redukcji biegów i dużej prędkości koła napędzane zatrzymują się  i ponownie zaczynają obracać odbijając się od nawierzchni i przesuwając w sposób niekontrolowany. Określa się to mianem „hoppingu”, aby więc zabezpieczyć przed nim motocykl stworzono bezpieczne sprzęgło, aby nie dopuścić do blokowania napędzanego koła przy zbyt gwałtownej redukcji przełożeń. Piastę sprzęgła podzielono na dwie części. Elementami pośrednimi mogą być specjalne kształtowniki albo kulki w ukośnych prowadnicach.

         Najczęściej stosuje się układ śrubowej prowadnicy. Gdy moment obrotowy silnika jest większy, sprzęgło działa tak, jakby jego piasta była jednolitym elementem. Tarcze sprzęgła można od siebie oddalić, by rozłączyć napęd tylko dźwignią sprzęgła przy kierownicy. Ale jeśli moment obrotowy od skrzyni biegów jest większy (koło napędowe zaczyna być blokowane), wówczas piasta sprzęgła zmienia się w tak zwane wolne koło. Albo jeden z segmentów pracy może zacząć obracać się wobec drugiego, albo jeden z segmentów odsuwa się, rozsuwając tarcze sprzęgła (dzięki kulkom lub środkowej prowadnicy). Czasami wykorzystuje się podciśnienie, które powstaje w układzie dolotowym podczas zamykania przepustnicy. Dodatkowa instalacja i specjalna pokrywa sprzęgła z membraną pozwalają na szybką reakcję w układzie napędowym. Gwałtowne cofnięcie manetki „gazu” oznacza automatyczne rozsunięcie tarcz sprzęgła i rozłączenie napędu.

Model bezpiecznego sprzęgła
[ „Świat motocykli” nr.3/2005 „Bezpieczniej w napędzie” Dariusz Dobosz]

Bezpieczne sprzęgło motocykla Kawasaki Ninija ZX6R [„Świat motocykli” nr.3/2005 „Bezpieczniej w napędzie” Dariusz Dobosz]