Rozwój motocykli w Polsce i na świecie cz.II

Rodzimy dorobek

      W Polsce pierwszy motocykl zbudowano w 1929 roku w Centralnych Warsztatach Samochodowych w Warszawie. Był to CWS M 55, a jego twórcą był por. inż. B. Fuksiewicz. Niestety zaprzestano jego wytwarzania już w dwa lata później po wyprodukowaniu ok. 200 sztuk, miał zbyt wiele niedociągnięć. Podobny los spotkał motocykle „Lot” wystawione na Targach Poznańskich w 1929 roku. Więcej szczęścia miały motocykle „Lech” z fabryki w Opalenicy Wielkopolskiej, której właścicielem był Wacław Sawicki a głównym konstruktorem inż. Władysław Zalewski.

Sokół 600 RT M21

       Technologia produkcji z podzespołów okazała się w tym przypadku bardzo korzystna, zarówno z punktu technologicznego jak i ekonomicznego, dzięki niej „Lech” był technicznie lepszy od poprzedników. Sytuacja ekonomiczna kraju wpłynęła niestety na bardzo niski popyt na motocykle.

      W 1933 roku Państwowe Zakłady Inżynierii ( PZInż. ) w Warszawie przy ul. Terespolskiej 34/36 rozpoczęły produkcję nowego motocykla CWS M111. Był on tylko w niewielkim stopniu podobny do swojego poprzednika, a wraz z całym wyposażeniem ważył 375 kg. Produkowano go na potrzeby wojska stąd też brak w nim „lekkości” współczesnych mu motocykli. Niespełna w dwa lata później na rynku pojawił się pierwszy jednocylindrowy Sokół 600 RT M211.

      Kolejne lata przyniosły wiele nowatorskich rozwiązań w powyższych motocyklach. Inż. Tadeusz Rudawski opatentował m.in. sposób osadzania skrzyni biegów jako odrębnego zespołu w bloku silnika, zawieszenie silnika na tulejach gumowo – stalowych eliminując wstrząsy, system smarowania z dodatkowym wtryskiem oleju bezpośrednio na gładź cylindra. W ostatnim Sokole 200 M411 z 1939 roku zastosował sprężystą ramę, miała ona zastępować amortyzowanie tylnego koła.

Perkun 125 ( http://lisek_motory.webpark.pl/)

    

       Wybuch II Wojny Światowej prawie całkowicie zatrzymał rozwój przemysłu motocyklowego w Polsce. Prywatni właściciele przerabiali i dostosowywali swoje motory na potrzeby codzienne. Jedynym motocyklem, który powstał w 1942 roku był Perkun 125. Nie odbiegał on od swoich rówieśników rozwiązaniami technicznymi. Cylinder wykonany był z żeliwa molibdenowego a głowica ze stopów lekkich. Wał korbowy był dzielony, symetryczny, oparty na trzech łożyskach kulkowych. Sprzęgło było trzytarczowe, tarcze miały wkładki korkowe, miało centralną sprężynę dociskową i napędzane było za pomocą przekładni łańcuchowej. Silnik o pojemności skokowej 124,9 cm3 osiągał moc 4 KM przy 4200 obr/min i był zblokowany ze skrzynią biegów. Skrzynka miała trzy przełożenia i była sterowana nożnie.

SHL 125 ( http://lisek_motory.webpark.pl/)

Zaraz po wojnie, jeszcze w 1945 roku na Zjednoczeniu Przemysłu Motoryzacyjnego w Warszawie podjęto decyzję o produkcji motocykli na podstawie niemieckiego modelu DKW 125RT. Tak oto powstał Sokół 125 o mocy 4,3 KM przy 4300 obr/min. Posiadał skrzynkę biegów o trzech przełożeniach sterowną nożnie. Wszystkie podzespoły produkowane były w Polsce. Przez kilka pierwszych lat model był starannie poprawiany w każdym cyklu produkcyjnym, gdyż podczas użytkowania wychwytywano dopiero jego wady.

Powojenne modele miały większość elementów sprowadzanych z Warszawy z fabryki, w której produkowano Sokoła 125, tak więc były one do siebie podobne. Różnica masy o ok. 6 kg na korzyść Sokoła (72 kg) i podobne zużycie paliwa – od 2,5 do 3 l/100 km spowodowały iż w 1952 roku produkcje SHL-ki przeniesiono do Warszawskiej Fabryki Motocykli. Była to jedyna w tamtym okresie fabryka motocykli w Polsce. Dwa lata później powstał najpopularniejszy pojazd tej klasy WFM M06, produkcja trwała do 1965 roku.

SHL 175 M11 ( www.motocykle.domeczek.pl/polskie_moto/SHLM11/shl.htm)

Około 1959 roku w Kielcach podjęto próbę unowocześnienia SHL i powstał wówczas model SHL 175 M11, w którym po raz pierwszy w Polsce zastosowano całkowitą osłonę łańcucha. Ulepszono również silnik – przy pojemności 173,2 cm3 osiągał moc do 9 KM przy 5000 obr/min, a tym samym prędkość do 95 km/h. Modele M11 – W Lux (moc 15 KM i prędkość 120 km/h) i M11 – W „Scramber” (odmiana terenowa) były eksportowane do Niemiec i Stanów Zjednoczonych.

Na początku lat pięćdziesiątych hitem był Junak 350 M07 opracowany w Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu Motoryzacyjnego w Warszawie. W 1957 roku rozpoczęto produkcje w Szczecinie Junaka M10; 19 KM przy 6000 obr/min i zblokowana skrzynia biegów o czterech przełożeniach, 115 km/h, masa własna 195 kg, zużycie paliwa od 3,5 do 4,5 l/100 km.

Junak 350 M07

Junak 350 M10

Szybki i bogaty rozwój przemysłu motocyklowego w Polsce w latach pięćdziesiątych został wręcz brutalnie zahamowany przez ówczesny rząd w roku 1965. Skutki były takie, iż zakończono produkcję Junaka i zmieniono profil WFM. Na krótki czas ulepszono modele SHL i WSK, lecz po zaprzestaniu produkcji motocykli przez Kieleckie Zakłady Wyrobów Metalowych, jedynie w Świdniku produkowano WSK. Niestety i tu produkcja została zakończona, a fabryka przestawiła się na inną działalność wytwórczą i tak w 1985 roku zakończyła się produkcja motocykli w Polsce.